Mochelen, hét Kaartspel van België
Er wordt gezegd dat Mochelen de Vlaamse naam is van het kaartspelleke Solitaire. Is Mochelen België een kaartspel en zijn er dan ook speciale Mochelen kaarten. Wat zijn dan de Mochelen spelregels en zijn de spelregels dan overal hetzelfde. Hoe kunnen we winnen met Mochelen spelen. Is er een bepaalde leeftijd om te mogen spelen. Waar precies kan gemocheld worden. Bestaat er dan ook zoiets als Mochelen online en is er nog een andere Mochelen betekenis. Bestaat er behalve Mochelen met de kaarten nog iets iets anders waarmee gemocheld kan worden. Dat zijn allemaal vragen waarop we een antwoord vonden. We gingen op zoek naar de geschiedenis en herkomst van Mochelspel. Hoewel het een hele uitdaging was, hebben we toch antwoorden weten te vinden. Lees verder om erachter te komen wat het nu precies is.
In eerste instantie klinkt dat heel zot dat Mochelen hetzelfde is als het kaartspel patience of solitaire. Want mochelen past niet in de rij met de andere hedendaagse benamingen voor dit kaartspel:
- Patience betekent geduld en past heel goed bij dit kaartspel want geduld is zeker nodig.
- Solitaire betekent alleen en past ook weer heel goed bij dit spel want het spel wordt alleen gespeeld.
Mochelen Betekenis
Voor de Mochelen betekenis moeten we in Duitsland zijn want het woordje mochelen is afgeleid van meucheln: ” meucheln Vb. ‘heimlich und hinterrücks ermorden’ (18. Jh.), älter ‘heimlich naschen’, auch allgemein ‘heimtückisch und heimlich vorgehen’; vgl. (mundartlich) maucheln ‘heimlich und hinterlistig handeln, betrügen’ (16. Jh.). Ahd. *mūhhilōn ist aus ahd. mūhhilāri ‘heimlich Lauernder, Wegelagerer’ (11./12. Jh.) und mūhhilswert (10./11. Jh.) erschließbar. Das Verb ist eine Iterativbildung zu ahd. mūhhōn ‘heimlich lauern, anfallen’ (wozu auch ahd. mūhhāri ‘Wegelagerer’; beide 8. Jh.), mhd. mūchen ‘verstecken, verbergen’, vermūchen ‘heimlich auf die Seite schaffen und verstecken’.
meuchlings Adv. ‘aus dem Hinterhalt’ (16. Jh.), vgl. mhd. miuchelingen ‘heimlich’; s. -lings. Meuchelmord m. ‘hinterhältiger Mord’ (16. Jh.) und Meuchelmörder m. (16. Jh.) enthalten das bereits früh als erstes Kompositionsglied bezeugte ahd. mūhhil- (in ahd. mūhhilswert), mhd. miuchel- (in mhd. miuchelgadem ‘Gemach zum Verstecken’, miuchelræche ‘heimlich rächend, schadend’); vgl. auch ahd. mūhhilāri (s. o.), mhd. miucheler, mūcheler, nhd. Meuchler (bis ins 19. Jh. gebräuchlich).”
mogeln Vb. ‘unlautere Kniffe anwenden, kleine Schwindeleien begehen, Schmu machen’, im 18. Jh. in der Studentensprache belegt, danach allgemein umgangssprachlich. Die Etymologie ist nicht geklärt. Vielleicht ist das Verb als eine Variante von mundartlichem maucheln ‘heimlich und hinterlistig handeln, betrügen’ (16. Jh.) anzusehen (s. meucheln).
Bron: Etymologisch Wörterbuch des Deutschen, Der deutsche Wortschatz von 1600 bis heute.
Met andere woorden, Mochelen komt van mogeln en meucheln en betekent beduvelen of bedotten. Nu we dat weten, is nog altijd niet geëxpliqueerd waarom Mochelen hetzelfde als Solitaire of patience is. Daarvoor moeten we bij de Mochelen spelregels zijn.
De Spelregels van het Kaartspel Mochelen
Het mochelspel werd heel vroeger met twee of drie spelers gespeeld. Iedere speler met een eigen stock kaarten nog wel. Dat was niet alleen gezellig maar ook gemakkelijk om elkander wat in de gaten te houden. Als er dan iemand vals speelde, dan werd er geroepen “Ge mochelt”. Eén speler kon ook alleen spelen als er niemand anders wilde meedoen. Of dan bleef er iemand bijzitten die zelf niet meespeelde om te kijken of er gemocheld werd. Heel vroeger konden nog niet zoveel mensen lezen en schrijven. Kaarten was toendertijd heel populair, ook al omdat men niet geletterd hoefde te zijn. Het was een heel vanzelfsprekend tijdverdrijf.
Ook als er alleen gespeeld werd zonder dat er iemand bij was, werd het “alleen Mochelen” in plaats van met meerdere mensen. Bijgevolg werd het spel zelf geleidelijk aan Mochelen geheten, ook als men alleen speelde. Tegenwoordig zijn de Patience spelregels merendeels gemaakt op 1 speler want het spel zoals we het nu kennen wordt nog heel weinig in het echt gespeeld. Als ge vast zit met uw spelleke Patience kunt ge snel nog een kaartje omdraaien want ge speelt toch alleen. Maar gespeeld wel nog altijd vals. Lees de gedetailleerde Mochelen spelregels.
Mochelspel Synoniemen
In België is het gebruik van het woord mochelen in plaats van Patience of Solitaire het meest voorkomend aan de kanten van Antwerpen. Mechelen, Schiplaken, Aartselaar. “Oe spilde da koartspel ouwe alleene? Wet ge wa Mochelen is ” “Ge lij a kourte ammel in e roondeke en 4 in de midde” “Moederke en vaderke op den tabelt aan t mochelen”
- Spel Mochelen Synoniemen
Veel Mochelen synoniemen voor het spel komen we niet tegen behalve Solitaire en Patience. De meest bekende Mochelen synoniemen zijn 52-en en boompje kaarten.
- Woord Mochelen Synoniemen
Voor het woord Mochelen zijn er wel weer meer synoniemen die allemaal dicht bij elkaar liggen. Naar het Frans wordt het woord tricher vertaald naar mogeln. Il faut apprendre à gagner sans tricher wordt in het Duits du must lernen ohne mogeln zu gewinnen.
- Mochelen met de Kaarten
Een Vlaams gezegde dat zeker niet vergeten mag worden in deze opsomming is Mochelen met de kaarten. Heel veel Nederlanders weten niet wat het betekent maar het is dus gewoon valsspelen bij het kaart spelen.
- Poteren bij het Mochelen
Poteren heeft in België dezelfde betekenis als Mochelen. Bedriegen, bedrog plegen in het spel. ‘Opnieuw schieten! Gij hèt gepooterd!’ (Cornelissen-Vervliet.) ‘Nie’ pooteren!’ In Nederland betekent poteren stelen.
Een Mochel leggen
In Vlaanderen gebruiken ze nog een andere term namelijk een mochel leggen. Daarmee wordt dan specifiek alleen Patience spelen bedoeld en niet met meerdere personen. Voor zover duidelijk word een mochel leggen gebruikt om de Amerikaanse patience variant Klondike te spelen. In de plaats Klondike moest tijdens de goudkoorts daar goud gegonnen worden, bij Klondike is het de bedoeling de beste kaarten te delven. Vanaf 1965, na het Tweede Vaticaanse Concilie mocht er ook gemocheld binnen de muren van de Katholieke instellingen zoals de kloosters en abdijen. Daarmee werd een mochel leggen nog populairder.
Mochelen Nederland en België
Mochelen is bijna niet gekend in Nederland. Enkel in het zuiden van Nederland zou het gekend zijn als iets Belgisch. Er zijn mensen die zeggen dat het aan de oorlog ligt dat het woord Mochelen bijna ongekend is in Nederland. In het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog, liep de frontlijn dwars door het Zuiden van Nederland, Nederlands Limburg. Dit was één van de zwaarst getroffen gebieden van Nederland in die tijd.
Op bevel van de Duitse bezetter moesten de inwoners van deze gebieden geëvacueerd worden naar het Noorden en het Oosten van Nederland. Naar Friesland alleen al werden 80000 mensen gestuurd. De bedoeling van de Duitsers was dat ze dan vrijer konden bewegen. Ze wilden persé dit gebied bezetten omdat ze het dicht bij Duitsland was en de Maas onontbeerlijk was voor hun oorlogsvoering. Maar niet iedereen volgde de bevelen op. Het gevolg was dat er ook onderduikers richting België trokken en op die manier kennismaakten met de Belgische kaart cultuur.
Andere mensen zeggen dat het spel Solitaire al volle bak werd gespeeld door de Amerikanen en Duitsers en dat zij het meebrachten naar de beide Limburgen. De Amerikaanse geallieerden en Duitse bezetter zijn lange tijd actief geweest in het grensgebied en Antwerpen. Toevallig zijn dat ook de gebieden waar Mochelen nu nog het best gekend is.
Mochelen in plaats van Patience of Solitaire
Mochelen wordt niet meer door de jongere generaties gebruikt om te verwijzen naar het spel Patience of Solitaire. De mensen die de oorlog een grote rol toedelen in de onbekendheid van Mochelen, hebben ook hier een verklaring voor. Het woord Mochelen is van Duitse afkomst en het spel ook. De eerste geschriften van dit spel zijn inderdaad ook terug te vinden in Duitse boeken.
Mochelen in plaats van Patience of Solitaire
Mochelen wordt niet meer door de jongere generaties gebruikt om te verwijzen naar het spel Patience of Solitaire. De mensen die de oorlog een grote rol toedelen in de onbekendheid van Mochelen, hebben ook hier een verklaring voor.Ten eerste is het woord Mochelen van Duitse afkomst en het spel zelf ook. De eerste geschriften van dit spel zijn inderdaad ook terug te vinden in Duitse boeken. Ten tweede was de ellende na de bevrijding van de Tweede Wereld Oorlog was ontzettend groot. Daardoor was sentiment was absoluut niet pro-Duits in de eerste tijd na de oorlog. Het gebruik van het woord Mochelen behoorde bij Duitsland en was daarom not done. Na de oorlog moest ook alles opnieuw worden opgebouwd en was er weinig tijd voor kaartspellen. Voordien werd al eens een klein wedje geplaatst, maar na de oorlog was armoei troef. Er was gewoon veel minder geld en tijd voor spellekes en weddenschappen.
Dubbel Patience
Mochelen is gekend als een Patience spel dat met twee of meer mensen werd gespeeld. Hoewel het nu geëvolueerd is naar een spel dat ge alleen speelt, ligt Mochelen waarschijnlijk wél aan de basis van Dubbelpatience. Indien de vraag zou worden gesteld wat er het eerst was, dubbel Patience of enkelpatience, dan zou dubbelpatience het antwoord zijn. Verderop in de site worden de dubbel Patience spelregels voor dubbele Solitaire games uitgelegd.
Solitaire of Patience
Patience betekent geduld, lijdzaamheid en is afgeleid van het Franse Patience, het Latijnse Patiens en het Middelnederlandse Patientie. In het Engels is het hetzelfde en in het Antwerps zou het pesjèngse of posjèngse zijn. Het woord solitaire vinden we in Frankrijk al terug in de twaalfde eeuw: « qui est seul, qui vit dans la solitude » simple et solitaire, preken St. Gregory over Ezechiël.
Welke benaming waar wordt gebruikt ligt volgens sommige mensen aan de katholieke kerk. Hoewel Patience toch echt een Frans woord is, wordt ter aanduiding van het Mochelen kaartspel toch meer de term Solitaire gebruikt. Het woord Solitaire werd vaak gebruikt in de Nederlanden door de Kerk en de Bijbel en bijv. gelijkgezinde dichters om alleen zijn uit te drukken. Solitaire was in die tijd een soort levensstijl voor de geloofsbelijders zoals de priesters. Deze mensen stonden aan de bovenkant van de maatschappij. Daardoor zou het gebruik van het woord solitaire als het beroemde kaartspel zou hier zijn oorsprong kennen, door spelers die in een herkenbare “Solitaire” levensstijl zaten.
Maar niet iedereen zat er zo in. De rest van de spelers zouden Patience gebruikt hebben omdat geduld ook echt nodig was om het te spelen. We zullen nooit weten of ze het woord Patience ook echt gebruikten om zich af te zetten tegen de Kerk. Evenmin zullen we er nooit achterkomen of Solitaire werd gebruikt als naam voor het kaartspel als parodie.
Mochelen voor Geld
Hoewel we geen harde bewijzen hebben, kunnen we ervan uitgaan dat er vroeger wel gemocheld werd voor geld. Maar het zullen geen grote bedragen zijn geweest. Mochelen voor chocolade of snoep zal veel populairder zijn geweest dan Mochelen voor geld. Dit was namelijk ook zo voor Solitaire want daar was het een geliefde bezigheid voor de grootouders om te Mochelen met de kleinkinderen. Zeker in de tijden van de oorlog want toen werd ook gemocheld om onder klusjes uit komen. De verliezer moest bijvoorbeeld afwassen of de bedden opmaken.